Yenidoğan dönemini atlatmış bebekler, tahmin edilenin aksine aslında geceleri uzun saatler boyunca kesintisiz uyuyabilirler. Ancak ne yazık ki bu birçok anne baba için kulağa yalnızca ulaşılması imkânsız bir hayal gibi gelir. Gerçekte hayli mümkün olan bu kesintisiz uykulara nasıl ulaşılacağına değinmeden önce, bebeklerin uykularının kesintiye uğramasına neden olan uyku sorunlarının temel nedenlerini gözden geçirelim.
Yenidoğan dönemini atlatmış olan bebeğiniz, aslında hiçbir gerçek ihtiyacı veya sıkıntısı olmadığı halde gece boyunca defalarca uyanıyor ve kendi kendine uykuya dönemiyorsa, bir uyku sorunu olduğu düşünülebilir. Bebeklerde uyku sorunu görülmesinin birçok farklı nedeni olabilirken, en önemlileri nedenleri 3 başlık altında toplayabiliriz:
- Hatalı uyku ilişkilendirmeleri: Eğer bebeğinizi sallayarak uyutuyorsanız, bebeğiniz sallanma ile uykuyu ilişkilendirmiş demektir, yani uyuyabilmek için sallanmaya ihtiyacı vardır. Bu nedenle, gece her uyanışında uykuya devam edebilmek için yine sallanmaya ihtiyaç duyar. Aynı şey emerek, kucakta gezerek, hatta yatağında ama pışpışlanarak uyuyan bebekler için de geçerlidir. Hatalı uyku ilişkilendirmeleri, bebeklerde uyku sorunu yaşanmasının en önemli nedenidir.
- Aşırı yorgun veya geç saatlerde yatış: ‘’Daha çok yorulsun daha iyi uyur’’ veya ‘’Ne kadar geç yatarsa o kadar geç kalkar’’ gibi düşünceler bebeklerin uykusu söz konusu olduğunda ne yazık ki tam tersine işler. Kaldırabileceğinden daha uzun saatler uyanık kalan bebeğin vücudu stres hormonu salgılar ve bebek, vücudundaki bu hormonun da etkisiyle hem uykuya çok zor geçer, hem de gece boyunca çok sık uyanır. Aşırı yorgun ve geç yatış, bebeklerde uyku sorunu yaşanmasının en önemli ikinci nedenidir.
- Uyku rutinlerinin olmaması: Bebekleri hareketli bir aktiviteden alıp hemen yatağa koymak uykuya dalışlarını zorlaştırır. Bebeklerin uykuya yatırıldıklarında ağlamalarının nedenlerinden biri de uyku öncesi rutinlerine yeterince zaman ayrılmamış ve bebeğin uykuya yeterince hazırlanmamış olmasıdır.
Yukarıda bahsettiğimiz, bebeklerinin uykularını olumsuz şekilde etkileyen faktörler, bir miktar özen ve sabırla tersine çevrilebilir ve bebeklerin gece boyunca çok daha uzun saatler kesintisiz uyumaları sağlanabilir. Bunun için yapılması gerekenleri yine 3 başlıkta toparlayabiliriz:
- Bebeğimize yatağında desteksiz uyumayı (biz yetişkinler gibi yatağa uyanık yatıp kendi kendine uykuya dalabilmeyi) öğretmeliyiz, çünkü desteksiz uyumayı öğrendiği zaman gece uyansa bile desteksiz bir şekilde uykuya dönmeyi başarabilecektir (her hangi bir ihtiyaç veya sıkıntısı olmadığı durumda). Bu becerinin temeli, bebeğin yatakta kendi kendini sakinleştirebilmeyi öğrenmesine dayanır ve bu, uyku eğitim metotlarının temel hedefidir. Ancak, ebeveynlere en zor gelen kısım da budur, çünkü farklı desteklerle yatağa uyur halde konmaya alışmış olan bebekler, yatağa uyanık yattıkları ilk zamanlarda ağlayarak bu değişikliği protesto edeceklerdir. Bu noktada ebeveynlerin bebeğin yanında olması ve güven vermesi çok önemlidir. Uyku eğitimi verirken bebekte herhangi bir güven kaybı yaratmamak dikkat edilmesi gereken en hassas noktadır.
- Bebeğimizin yaşına uygun uyanık kalabilme sürelerini bilerek O’nu doğru zamanda yatırmalıyız, çünkü kesintisiz ve kaliteli bir uyku için zamanlama çok önemlidir. 0-4 yaş arasındaki bebek ve küçük çocukların genel olarak sabah 7-8 civarlarında uyanması, yaşlarına uygun adette gündüz uykusu yaptıktan sonra akşam da 19-20 civarlarında akşam uykusuna yatmaları uygun olacaktır. Bilinenin aksine, aşırı yorulan veya akşam geç yatırılan bebekler geceleri daha iyi uyumaz, ağlayarak uykuya dalar ve gece daha sık uyanırlar.
- Bebeğimizin gün içerisinde ve uyku öncesinde rutinlerinin olması, saat kavramı olmadığı için önünü görebilmesini ve kendisini uykuya hazırlamasını sağlar. Her uykudan önce bebeğimizin yaşına uygun rutinler uygulayarak O’nu rahatlatırsak, uykuya geçişi çok daha kolay olacaktır. Uyku öncesinde müzik açmak, camdan bakarak dışarıdaki hayvanlara ve güneşe/aya iyi uykular dilemek, perde kapatmak, kitap okumak ve yatağa yatmadan önce hafif bir dans uyku öncesi için güzel bir rutin olabilir. Rutinlerin sonunda ise bebeğinizin yatağa uykulu dahi olsa ayık yatması önemlidir.
Pınar Sibirsky
0-3 Yaş Uyku Danışmanı
